جزئیات پروژه

شرح مسئله

توضیح: شرح مختصری از مسئله مورد نیاز خود طبق سرفصل های زیر ارائه دهید.

–  شرح کلی مسئله: (در این قسمت مسئله و نیاز خود را تشریح نمائید)

یکی از گیاهان پرمصرف صنایع داروسازی گیاه خارمریم با نام علمی Silybum marianum می باشد. اين گياه به طور خودرو در كنار جاده هاي متروك اراضي باير در مناطق شمال غرب و جنوب ايران يافت مي شود. برگ هاي اين گياه بزرگ با كنار ههاي دندان هاي و خار دار به رنگ سبز شفاف و گل هاي آن لوله اي و به رنگ ارغواني است. ريشه و اندام هوايي آن طعم تلخ و اثر اشته اآور داشته و در طب سنتي در درمان انواع بيماري ها استفاده م يشود. مطالعات اخير نشان داده كه اين ماده داراي خواصي چون اثرات درمان كبد چرب، سيروز كبدي، ضدديابت، ضدچربي خون، ضدآب مرواريد، ضدپوكي استخوان و ضد سرطان مي باشد.

در واقع فرم مصرفی این گیاه عصاره حاوی درصدهای بالای سیلی مارین می باشد که در داروهای مثل قرص لیورگل استفاده می شود. این گیاه با پراکندگی زیاد در نقاط مختلف کشور یافت می شود که ممکن است ژنوتیپ های مختلف آن حاوی مقادیر متفاوتی از سیلی مارین در عصاره خود باشند. از آنجایی که اولین قدم در راه استفاده بهینه از ژنوتیپ های موجود از یک گیاه بررسی تنوع آن می باشد؛ یکی از اهداف این پژوهش مطالعه تنوع ژنوتیپ های مختلف خارمریم موجود در کشور و مقایسه آنها با حداقل 3 رقم اصلاح شده خارجی با مشخصات اصلاحی خاص می باشد تا در نهایت گزینش مناسبی از بین ژنوتیپ های مختلف صورت گیرد. در راه بررسی تنوع و خصوصیات اگرونومیکی و بیوشیمیایی گیاه اهداف متفاوتی می تواند در نظر گرفته شود. بنابراین بررسی تنوع موجود درکشور گاها منجربه شناسایی ژنوتیپ های برتر و گاهی برتر از ارقام اصلاح شده خارجی خواهد شد. با این مطالعه در نهایت می توان ژنوتیپ یا ژنوتیپ های برتر را جهت کشت و تولید ماده اولیه گیاهی استفاده کرد.

مسئله مهم دیگر در خصوص عصاره گیری در گیاه خارمریم است. با توجه به مطالعات انجام شده در مورد میزان سیلی مارین در عصاره جمعیت های مختلف این میزان متغییر و از یک تا 3 درصد متفاوت می باشد این در حالی است که نیاز صنایع به عصاره با درصد بالای سیلی مارین می باشد بنابراین محققین باید تلاش نمایند با گزینش روش مناسب عصاره گیری و تغلیظ آن عصاره با سیلی مارین بالا تولید نمایند.

چرایی نیاز: (در این قسمت میبایست عللی که منجر به بروز این مسئله و نیز احساس نیاز متقاضی برای دریافت این فناوری خاص شده است بیان شود)

همانطور که اشاره شد نیاز صنایع داروسازی به عصاره تغلیظ شده این گیاه می باشد که گاهی از خارج وارد می شود. بنابراین جهت تولیداین عصاره در گام اول داشتن مواد اولیه گیاهی یعنی دانه های این گیاه می باشد. از آنجایی که ایران کشور وسیع با شرایط آب و هوایی و خاکی متفاوت می باشد و این گیاه در مناطق جغزافیایی مختلف کشور از شمال تا جنوب و از غرب تا شرق پراکندگی دارد می توان با بررسی این تنوع به جمعیت های با خصوصیات مثبت متنوع اگرونومیکی و بیوشیمیایی دست یافت. از طرفی لازم است روی روش های عصاره گیری در این گیاه و فرایند تغلیظ عصاره که منجربه تولید عصاره با خصوصیات کیفی مورد نیاز صنایع داروسازی می باشد کار پژوهشی کرده و روش رسیدن به این درصد از سیلی مارین در عصاره دست یافت.

با این کار اولا تنوع جمعیت های این گیاه در کشور شناسایی خواهد شد و از این تنوع بعدا می توان در برنامه های اصلاحی مختلف استفاده کرد و با دسترسی به تنوع و مطالعه پتانسیل موجود تلاش جهت حفظ و بهره وری مناسب از گیاه بیشتر خواهد شد. ثانیا نیاز صنایع داروسازی به این عصاره ارزشمند برطرف خواهد شد.

با توجه به عملکرد بذر در هر هکتار (یک تا یک و نیم تن)، متوسط درصد سیلی مارین در  بذور (یک تا سه درصد)، عملکرد سیلی مارین در هکتار  (25 تا 35 کیلو گرم در هکتار عصاره با سیلیمارین یک تا سه درصد) به این نتیجه می رسیم که جهت تولید این میزان عصاره نیاز به سطح زیر کشت قابل توجهی در کشور از این گیاه می باشیم. بنابراین در پروسه کشت لازم است از ارقام و ژنوتیپ های استفاده شود که حدالمکان مقدار سیلی مارین بالاتری دارند و از روش مناسب عصاره گیری استفاده کرد تا حداکثر بهره وری عصاره گیری حاصل شو د.

–  پیشینه مسئله و مفاهیم علمی مرتبط با مسئله: (در این قسمت در رابطه با مفاهیم و تئوری هایی که حول این نیاز وجود دارد، توضیحاتی داده شود).

تاکنون مطالعات مختلفی در خصوص بررسی تنوع جمعیت های این گیاه و همچین روش های مختلف عصاره گیری آن انجام شده است که به برخی از آنها اشاره می شود.

ضیایی و همکاران (1383) تاثیر حلال های مختلف مثل اتانول، استون، اتیل استات و … را بر میزان سیلی مارن عصاره های سه جمعیت خارمریم کشور بررسی کردند. در این مطالعه بهترین حلال اتانول شناساییی شد.

حسنلو و همکاران (1383) مقدار سیلی مارین در سه جمعیت خارمریم جنوب کشور را بررسی و مقدار حداکثر 53 میلی گرم بر گرم سیلی مارین در عصاره شناسایی شد.

شکر پور و همکاران (2008) 32 ژنوتیپ مختلف خارمریم را از نقاط مختلف کشور جمع آوری و تنوع مورفولوژیکی، بیوشیمیایی و ژنتیکی آنها را در مقایسه با رقم اصلاح شده مجاری بررسی کردند. نتایج آنها نشان داد متوسط عملکرد سیلی مارین در هر هکتار 15.2 کیلوگرم می باشد.

حوزه تخصصی مسئله (تخصص هایی که درگیر می شوند)

گیاهان دارویی و علوم باغبانی

فیتوشیمی و آنالیز دستگاهی

حوزه کاربرد مسئله

تولید عصاره دارویی از گیاه خارمریم جهت استفاده در صنایع داروسازی

ویژگیها و خروجیهایی که روش یا فناوری مورد درخواست می باید داشته باشد (به طور جزئی تشریح شود)

پژوهش باید در برگیرنده تنوع قابل قبولی از جمعیت های این گیاه از سرتاسر کشور باشد به نوعی که بتوان با احتمال زیاد بهترین اکوتیپ جمع آوری شود. در این مرحله لازم است با مراجهخ به محل رویش گیاه در فصل مناسب اقدام به جمع آوری نمونه هی بذر نمود. تنوع مربوط به صفات مورفولوژیکی ، بیوشیمیایی و ژنتیکی کلیه جمعیت ها ارزیابی و در گروه ها بر اساس صفات اصلی طبقه بندی گردند. با توجه به نتایج حاصل از مطالعات بیوشیمیایی سه جمعیت برتر گزینش و از بذور آنها عصاره گیری انجام گیرد.

مهمترین مسئله در این پژوهش رسیدن به عصاره با درصد سیلی مارین بالای 50 درصد با قابلیت تکرارپذیری و اجراء در مقیاس صنعتی می باشد.

از بعد اقتصادی و مالی رفع مسئله / فناوری مورد درخواست تا چه میزان هزینه ای مقرون به صرفه تلقی خواهد شد؟ 

تولید عصاره با درصد سیلی مارین بالای 50 درصد در داخل کشور مزایایی زیر را خواهد داشت:

1-مدیریت و استفاده از حجم زیادی از دانه خارمریم تولیدی در کشور که بخش زیادی از آن بصورت خودرو می باشد و هر سال بدون بهره برداری از بین می روند.

2-افزایش سطح زیر کشت گیاه خارمریم بعنوان یک گیاه مناسب برای کشت در اراضی غیربایر و کم برخوردار

3-ایجاد اشتغال قابل توجه در بخش کشاورزی

4-توسعه صنایع مرتبط با این گیاه از قبیل عصاره گیری، تولید فراورده های مختلف مثل دارو

5-جلوگیری از خروج ارز جهت واردات عصاره این گیاه از کشورهای دیگر

6-امکان صادرات عصاره به کشور های دیگر در گام پس از تامین نیاز داخلی

• پیش بینی مدت زمان لازم برای پروژه (ماه)  : 20 ماه  
• تاریخ احتمالی شروع پروژه : 1403/08/01

موارد مورد نظر برای ارائه در پروپوزالها

(توضیح: در این قسمت با توجه به نوع درخواست، مواردی که به لحاظ فنی و اقتصادی و اجرایی موردنظر شماست تا توسط پیشنهاددهندگان در پروپوزال خود درج کنند را اعلام نمایید.)

سالی 30 تن عصار خشک سیلی مارین